Đã xác định được các khái niệm chính của đề tài: trầm cảm, NCT, RLTC ở NCT, mô hình can thiệp cộng đồng phòng chống trầm cảm cho NCT. Nội dung lý luận trọng tâm được khai thác là biểu hiện RLTC ở NCT (như các biểu hiện, nguyên nhân, các phương pháp đo lường đánh giá); nội dung các giải pháp và các mô hình can thiệp phòng chống trầm cảm cho NCT trên thế giới và ở Việt Nam. Trên cơ sở nghiên cứu các mô hình can thiệp cộng đồng phòng chống trầm cảm cho NCT thấy được có những ưu điểm và những hạn chế; đề tài kế thừa những điểm tích cực của các nghiên cứu và mô hình đã triển khai và đề xuất mô hình can thiệp cộng đồng phòng chống trầm cảm dựa trên đặc điểm văn hoá xã hội, tâm lý NCT, đặc điểm của biểu hiện RLTC, được tổ chức một cách có hệ thống có sự phối hợp giữa các bên liên quan nhằm huy động toàn cộng đồng cùng nhận thức, cùng tham gia và cùng hành động.
- Kết quả cho thấy NCT ở thành phố Quảng Ngãi có tỉ lệ trầm cảm ở 6,9%, trong đó có 83 NCT có biểu hiện trầm cảm ở mức nhẹ (chiếm tỉ lệ 5,3%); có 25 NCT có biểu hiện trầm cảm ở mức vừa (chiếm tỉ lệ 1,5%) và 01 NCT có biểu hiện trầm cảm ở mức nặng (chiếm tỉ lệ 0,1%). Tỉ lệ trầm cảm này hoàn toàn phù hợp với tỉ lệ chung ở các nghiên cứu trên thế giới 6,1% (VinayK. Cheruvu&Chiyaka, 2019). - Tỉ lệ NCT ít khi hoặc thỉnh thoảng mới tham gia các hoạt động tĩnh tại, đi bộ, đi dạo, hoạt động thể thao hoặc làm việc nhà có mức độ trầm cảm cao hơn so với NCT thường xuyên và rất thường xuyên thực hiện các hoạt động này (ĐTB=2,23 so với 0,5, 2,0 và 2,08 so với 6,3%), sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê (P<0,05)
- 97,5% NCT trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi chưa tham gia chương trình can thiệp để phòng chống trầm cảm. Mức độ tham gia thăm khám sàng lọc và can thiệp trầm cảm ở NCT tỉnh Quảng Ngãi là rất thấp (M<0,8). Trong đó biểu hiện thấp nhất là NCT được sàng lọc bằng các kỹ thuật đánh giá trầm cảm chuyên nghiệp bởi các chuyên gia tâm thần học, tâm lý học (xếp thứ 8) và NCT được can thiệp điều trị bằng các liệu pháp tâm lý thư giãn (xếp thứ 7).
- Sự tương tác giữa người thân và NCT ở mức bình thường. Đặc biệt, việc người thân cùng tham gia các hoạt động thể dục thể thao, vui chơi, giải trí với NCT rất hạn chế.
- Đề xuất được 5 giải pháp can thiệp cộng đồng phòng chống trầm cảm cho người cao tuổi Giải pháp 1: Đề xuất và phối hợp triển khai các văn bản, chính sách can thiệp cộng đồng phòng chống trầm cảm ở NCT thành phố Quảng Ngãi Giải pháp 2: Xã hội hóa công tác can thiệp cộng đồng phòng chống trầm cảm ở NCT Giải pháp 3: Nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý và nhân viên can thiệp cộng đồng phòng chống trầm cảm Giải pháp 4: Xây dựng cơ sở vật chất đảm bảo hiệu quả công tác can thiệp phòng chống trầm cảm tại thành phố Quảng Ngãi. Giải pháp 5: Tổ chức quản lý hoạt động can thiệp cộng đồng phòng chống trầm cảm tại thành phố Quảng Ngãi.
- Xây dựng mô hình can thiệp cộng đồng phòng chống trầm cảm cho người cao tuổi Xây dựng và triển khai thí điểm được mô hình can thiệp cộng đồng phòng chống trầm cảm cho NCT tại thành phố Quảng Ngãi từ tháng 12/2020 đến 07/2021, trọng tâm là thành lập Tổ dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho NCT phòng chống trầm cảm đặt tại Trung tâm CTXH. Tại đây, Tổ dịch vụ sẽ triển khai toàn bộ hoạt động nhằm đạt được mục tiêu huy động cộng đồng tham gia phòng chống trầm cảm trầm cảm cho NCT trên địa bàn thành phố với 2 tổ cộng tác được đặt tại xã Tịnh Thiện và Phường Trương Quang Trọng.
- Hiệu quả mô hình can thiệp cộng đồng phòng chống trầm cảm cho người cao tuổi Với các đánh giá khách quan và có sự tin cậy dựa trên thang đo GDS-15 và chẩn đoán lâm sàng của bác sĩ Bệnh viện Tâm thần Quảng Ngãi cho kết quả sau can thiệp như sau:
+ Có 19 NCT/49 NCT chuyển biến rõ rệt, trở về trạng thái bình thường (38,8%), 21 NCT (42,8%) ở mức nhẹ và chỉ còn 9 NCT (18,4%) ở mức độ vừa, không còn ở mức độ nặng.
+ Tất cả NCT tham gia vào chương trình vẫn được theo dõi và hỗ trợ can thiệp tại địa phương.
- Có sự khác biệt giữa nhóm thực nghiệm và nhóm chứng về chuyển biến RLTC ở NCT sau can thiệp: (1) Ở nhóm thực nghiệm (N=30) có 19 NCT trở về trạng thái bình thường (trong đó nhẹ chuyển về trạng thái bình thường là 14 NCT, từ vừa về bình thường là 5 NCT), chiếm 63,3%. Không có NCT nào ở mức độ vừa. (2) Ở nhóm chứng (N=30) có 16 NCT trở về trạng thái bình thường (55,2%) từ mức nhẹ. Còn lại có mức nhẹ là 10 NCT (34,5%) chưa có sự chuyển biến, có 1 NCT chuyển thành mức độ vừa. Bên cạnh đó, có 3 NCT chuyển từ mức độ nhẹ thành vừa (10,3%). Từ kết quả khả quan trên có thể khẳng định chương trình can thiệp phòng ngừa trầm cảm cho NCT ở địa bàn thành phố Quảng Ngãi là thiết thực có thể giúp giảm bớt triệu chứng, mức độ và đẩy lùi được trầm cảm ở NCT. Như vậy, mô hình có thể áp dụng rộng rãi cho các địa phương trong toàn thành phố Quảng Ngãi.
